„Bóg sam wszystko obmyślił, wszystko prowadził, wszystkim kierował. Ja (...) byłam tylko pionkiem na szachownicy, którym wyższa ręka kierowała, rządziła, przerzucając z miejsca na miejsce, z kraju do kraju, aż do spełnienia nie moich zamysłów - ja o tym nie myślałam nigdy - ale zamiarów Bożych”. m. Urszula

Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego, założone w 1920 roku przez św. Urszulę Ledóchowską, jest jedną z licznych gałęzi rodziny urszulańskiej, powołanej do życia w XVI w. przez św. Anielę Merici.

Petersburska wspólnota urszulanek, której przełożoną była m. Urszula, lata pierwszej wojny światowej, po wygnaniu z Rosji, spędzała najpierw w Szwecji, a następnie w Danii. Po odzyskaniu niepodległości Polski m. Urszula wraz ze wspólnotą powróciła do Polski, osiedlając się w Pniewach koło Poznania. Siostry przywiozły ze sobą sieroty po polskich emigrantach – dzieci, którymi opiekowały się w Danii. Stolica Święta przeniosła status prawny autonomicznego domu urszulanek w Petersburgu na Pniewy i przekształciła wspólnotę w Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK. Konstytucje Zgromadzenia otrzymały pierwszą aprobatę Stolicy Świętej 4 VI 1923, a definitywną – 21 XI 1930.

Zgromadzenie szybko się rozwijało. M. Urszula wraz z siostrami, w dostępny im sposób, włączyła się dynamicznie w dzieło odbudowy kraju. Rosły szeregi sióstr, liczba wspólnot i dzieł. Siostry organizowały przedszkola, szkoły, domy dziecka, internaty dla młodzieży szkół średnich, domy akademickie; prowadziły kursy zawodowe dla dziewcząt, świetlice i czytelnie dla dzieci i młodzieży; podjęły katechizację w szkołach państwowych i pracę formacyjną nad przygotowaniem przyszłych katechetek i nauczycielek. W 1921 roku przejęły stary i zniszczony klasztor podominikański w Sieradzu. Klasztor ten, odbudowany siłami sióstr, wkrótce stał się ośrodkiem oddziaływania religijnego i kulturalnego w okolicy. W 1922 roku siostry podjęły pracę katechetyczną w nowo powstałej diecezji łódzkiej. Stworzyły silny ośrodek pracy katechetycznej i kształcenia katechetek świeckich. W 1925 roku powstał internat dla dziewcząt w Wilnie, a dwa lata później szkoła społeczno-gospodarcza w Czarnym Borze. W następnych latach utworzone zostały placówki na Wołyniu i Polesiu. M. Urszula starała się wprowadzić w życie jedno z pragnień, które kiedyś wyraziła wobec swego brata Włodzimierza: „chciałabym ogarnąć wieś i po trzy: jedną nauczycielkę ludową, jedną pielęgniarkę i jedną gospodynię tam posłać, by w trójkę wieś przerobić”.

W 1928 roku powstała pierwsza wspólnota szarych urszulanek w Rzymie, a przy niej – dom akademicki dla młodzieży polskiej i włoskiej. Wkrótce Zgromadzenie otwarło tu także dom generalny. M. Urszula bardzo pragnęła mieć dom w cieniu Św. Piotra i blisko Ojca Świętego. W 1932 roku siostry podjęły pracę wśród ubogich na przedmieściach Rzymu. W 1930 roku pojechały do Francji, razem z dziewczętami, emigrującymi do pracy w fabrykach jedwabiu. M. Urszula podjęła też starania o wyjazd sióstr do Peru. Z braku funduszów jednak plany te nie doszły do skutku.

M. Urszula przeszczepiła na grunt Polski Krucjatę Eucharystyczną, która pod koniec jej życia obejmowała blisko 200.000 dzieci. Dwie drukarnie Zgromadzenia wspierały wychowanie – przede wszystkim dzieci i młodzieży – przez dobrą książkę (m. Urszula sama napisała kilka powieści dla dzieci) i wydawnictwa o charakterze formacyjnym (Dzwonek Św. Olafa, Hostia, Orędowniczek Eucharystyczny).

W chwili śmierci Założycielki (1939) Zgromadzenie liczyło około 800 sióstr w 44 wspólnotach w Polsce, we Włoszech i we Francji.

Zaczął się drugi etap historii Zgromadzenia, będący niełatwym sprawdzianem jego prężności duchowej i apostolskiej. Działania wojenne i polityka władz okupacyjnych zmusiły siostry do opuszczenia wielu domów, zwłaszcza na terenach wcielonych do Rzeszy i zagarniętych przez Związek Radziecki. Siostry wykazały dużą elastyczność w przystosowaniu się do zmienionych warunków życia i pracy. Chociaż często same narażone na represje (ok. 200 zostało ewakuowanych, 107 znalazło się w obozach lub więzieniach niemieckich i radzieckich, 5 zostało wywiezionych na Syberię, 66 na roboty przymusowe do Niemiec), siostry opiekowały się chorymi i więźniami wojennymi (w Polsce, szczególnie w Sieradzu, a także we Włoszech, we Francji), prowadziły tajne nauczanie w zakresie szkół powszechnych i średnich, domy dziecka i bezpłatne kuchnie dla potrzebujących. Włączyły się w działalność konspiracyjną, w niesienie pomocy wysiedlonym, jeńcom, uciekinierom, prześladowanym, również Żydom. Ratowały dzieci żydowskie, ukrywając je w swych domach. Cztery siostry zginęły przy udzielaniu pomocy rannym podczas powstania warszawskiego. Dwie dotarły do Nowej Zelandii (1944) wraz z 736 dziećmi polskimi, po kilkuletniej tułaczce wojennej przez ZSRR, Persję i Ocean Indyjski.

Lata powojenne były czasem mozolnego dźwigania się, wraz z całą Polską, z ruin, powrotu do dawnych miejsc, szukania nowych pól działania, szczególnie w dziedzinie wychowania, nauczania i pracy charytatywnej. Polityka władz komunistycznych zmuszała do nieustannej czujności i elastyczności. Odbudowane z trudem dzieła wychowawcze zostały przez państwo zabrane. Siostry usunięto ze szkół. Zabrano siostrom szkołę gospodarstwa domowego w Pniewach i dom akademicki dla 140 studentek w Warszawie, zlikwidowano lub upaństwowiono przedszkola i bursy, zlikwidowano świetlice i biblioteki. Domy dziecka przeszły pod zarząd "Caritas". Ta sytuacja zmusiła do podjęcia nowych zadań: katechizacji i innych form pracy przy parafiach, różnego rodzaju pomocy środowisku, pracy w instytucjach kościelnych i uczelniach katolickich (KUL, ATK), pracy formacyjnej z młodzieżą.

W 1965 roku siostry wyjechały do Kanady, gdzie podjęły pracę przy polskiej parafii w Windsor (Ontario), nauczanie w szkołach kanadyjskich i w szkole polskiej oraz otworzyły własne przedszkole. Obecnie pracują również w London i w Ottawie. W 1969 roku grupa szarych urszulanek wyjechała do Argentyny, a w roku 1971 – do Brazylii. W 1976 roku Zgromadzenie podjęło pracę w Finlandii, w 1980 roku – w domach dla młodzieży, należących do Międzynarodowej organizacji In Via, w Monachium (Niemcy). W 1988 roku siostry rozpoczęły pracę duszpasterską na Ukrainie, w 1995 na Białorusi. Praca misyjna na kontynencie afrykańskim została zapoczątkowana w 1990 roku w Tanzanii, w Azji – w 2002 roku na Filipinach. W 2008 roku, 100 lat po wyjeździe m. Urszuli do Rosji, urszulanki wznowiły swoją działalność w Petersburgu – przy parafii św. Katarzyny. W Ameryce Południowej w 2009 roku dołączyła Boliwia do krajów „szarych misji”.

Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego, zwane też urszulankami szarymi, jest jedną z licznych gałęzi rodziny urszulańskiej, powołanej do życia w 1535 roku przez św. Anielę Merici, i zostało założone przez św. Urszulę Ledóchowską w 1920 roku.

Szczególną misją Zgromadzenia w Kościele jest głoszenie Chrystusa, miłości Jego Serca – przez wychowanie i nauczanie dzieci i młodzieży, służbę braciom najbardziej potrzebującym i pokrzywdzonym oraz przez inne formy działania zmierzające do ewangelizacji świata.

 

Nauczanie i wychowanie oraz pomoc ubogim są podstawowym działaniem apostolskim we wszystkich krajach, w których żyjemy.

Siostry pragną iść drogą ewangelicznego radykalizmu i braterskiej służby przez świadectwo życia osobistego i siostrzanej komunii we wspólnocie, zaangażowanie katechetyczne, wychowawcze i nauczycielskie, charytatywne i misyjne.

Obecnie Zgromadzenie liczy około 800 sióstr, pracujących w prawie 100 wspólnotach, w 14 krajach, na 5 kontynentach: w Polsce, we Włoszech, we Francji, w Niemczech, w Finlandii, na Ukrainie, w Białorusi i w Rosji; w Kanadzie, w Argentynie, Brazylii i Boliwii; w Tanzanii i na Filipinach.