M. Pia Leśniewska (1939-1947)

LEŚNIEWSKA Helena Kazimiera, m. M. Pia od Przenajświętszego Serca Jezusa Hostii,

ur. 24 VI 1898 w Łaptiewie (Rosja), gub. tulska, wst. 1 V 1922 w Pniewach, I śl. 7 II 1926 w Łodzi, zm. 1 VII 1993 w Warszawie.

Córka Euzebiusza Romualda, inżyniera mechanika, i Heleny Marii Karoliny z d. Hamburger. Była najstarsza z czworga rodzeństwa. Wcześnie utraciła rodziców. Wychowaniem osieroconych dzieci zajął się brat ojca, inż. Izydor Leśniewski, zamieszkały w Carskim Siole k. Petersburga, wraz z małżonką, Łucją z Kierbedziów. Początkowo uczyła się w państw. gimnazjum żeńskim w Carskim Siole, a od II 1909 - za poradą kuzynki, Zoe Rodziewicz (późniejsza m. Brygida, urszulanka SJK) - w Gimnazjum św. Katarzyny w Petersburgu, gdzie po roku zamieszkała w internacie, prowadzonym przez Matkę Założycielkę, która przygotowała ją do I Komunii św. Nawiązany wtedy kontakt duchowy trwał przez całe życie. Od II 1912, ze względu na słabe zdrowie, przebywała w Merentähti w Finlandii, gdzie uczyła się w szkole, prowadzonej przez Matkę Założycielkę, i mieszkała w przyszkolnym internacie. Należała wówczas do Kongregacji Dzieci Maryi (Sodalicja), którą również prowadziła m. Urszula. Po otrzymaniu świadectwa dojrzałości w VI 1916 zapisała się na nowo powstałe w Petersburgu Wyższe Kursy Polskie. W 1919-1920 uczęszczała na Wydział Historyczno-Społeczny Uniwersytetu Moskiewskiego i pracowała jako bibliotekarka. W III 1921 wyjechała z Moskwy do Warszawy, gdzie zamierzała podjąć pracę. Wkrótce nawiązała kontakt z Matką Założycielką i pojechała do Pniew, by przyjrzeć się pracy Zgromadzenia, bo jak napisała w życiorysie: Doroślałam w zupełnie odmiennych, rewolucyjnych warunkach, a Zgromadzenie również w tym samym czasie wypracowywało swoje oblicze. W Pniewach szybko zdecydowała się na wybór życia zakonnego, o którym już od wielu lat myślała.

Wstąpiła do Zgromadzenia, mając 24 lata. W VIII 1922 została skierowana do Łodzi, aby pomóc znanej jej już z Petersburga s. Anieli Łozińskiej, która organizowała pracę katechetyczną w nowo powstałej diecezji łódzkiej. W Łodzi ukończyła diec. kurs katechetyczny i pracowała przez 5 lat jako katechetka, pomagając jednocześnie w prowadzeniu kursów katechetycznych dla katechetek świeckich. 24 I 1924 została przyjęta do nowicjatu, który - za dyspensą - odbyła w Łodzi i tam złożyła I profesję, a śluby wieczyste złożyła 25 III 1929 w Pniewach.

W 1927 została mianowana kierowniczką domu w Czarnym Borze k. Wilna, gdzie siostry prowadziły dom dziecka i szkołę powszechną oraz otworzyły nową, eksperymentalną Szkołę dla Kierowniczek Zakładów Wychowawczych. Szkoła ta miała ciekawy program pedagogiczno-społeczny i dobrze się rozwijała, mimo to nie uzyskała zatwierdzenia władz oświatowych i trzeba ją było zamknąć. W tej sytuacji w 1931 została odwołana do Warszawy i rozpoczęła studia - pod kierunkiem prof. Heleny Radlińskiej - na Wydziale Społeczno-Oświatowym Wolnej Wszechnicy Polskiej. W okresie studiów we współpracy z prof. Czesławem Babickim z Ministerstwa Opieki Społecznej, wykładowcą na WWP, podjęła nową pracę: organizowanie i prowadzenie na terenie całej Polski kursów dokształcających dla wychowawców zakładów zamkniętych. Kursy były początkowo przeznaczone tylko dla zakonnic, potem objęły także osoby świeckie, również innych wyznań (ewangelicy, żydzi). Stały się one nie tylko początkiem ożywionych kontaktów międzyzakonnych, ale i znacznie podniosły poziom pracy wychowawczej w Polsce. Na podstawie doświadczeń z prowadzenia tych kursów napisała pracę dyplomową Dokształcanie wychowawców zakładów opiekuńczych, która - z przedmową H. Radlińskiej - ukazała się drukiem w 1937. W tym samym roku zdała egzamin magisterski z wynikiem celującym, uzyskując dyplom ukończenia Sekcji Społeczno-Oświatowej Wydziału Pedagogicznego WWP. W VII 1935 uczestniczyła w obradach II Kapituły Generalnej i została wybrana IV asystentką generalną. Ze względu na zagrożone płuca odbyła kurację w Zakopanem, a następnie przebywała w Pniewach, bliżej Matki Założycielki, która coraz wyraźniej przygotowywała ją - zarówno teoretycznie, jak i praktycznie - na swoją następczynię. Od V 1938 przebywała jako kierowniczka domu i mistrzyni nowicjatu w Lipnicy. W VIII 1938 została mianowana przełożoną domu w Warszawie przy ul. Gęstej.

Po śmierci Matki Założycielki - 29 V 1939 - wobec zbliżającej się wojny przyspieszono termin III Kapituły Generalnej Zgromadzenia. 12 VII 1939 Kapituła, zebrana w Pniewach, wybrała ją na przełożoną generalną. Kapitule przewodniczył kard. A. Hlond, Prymas Polski. Przed wyrażeniem zgody na wybór - wobec liczby głosów, jakie otrzymała - zapytała kard. A. Hlonda: Czy jest to wybór, czy też nominacja z sugestii Założycielki? Kardynał odpowiedział: Dla Matki jest to na pewno wola Boża. Te słowa towarzyszyły jej i umacniały ją w czasie trudnej kadencji na stanowisku przełożonej generalnej. Czasy, które nadeszły, były próbą dla całego Zgromadzenia, gdyż okres po śmierci założyciela jest zawsze egzaminem z trwałości dzieła, z właściwego odczytania i realizowania jego charyzmatu. Ponadto był to czas wojny z wszystkimi jej konsekwencjami. Była świadoma złożonych na jej barki zadań. Pełna optymizmu życiowego, odwagi i energii w działaniu, nie załamała się wobec przeciwności, lecz systematycznie pracowała nad stwarzaniem poczucia więzi i jedności wśród wspólnoty zakonnej. Świadoma odpowiedzialności za Zgromadzenie, podejmowała wraz z siostrami wiele nowych form pracy w warunkach okupacyjnych, jak tajne nauczanie, pomoc ludziom wysiedlonym i Żydom, udział w konspiracji we wszystkich dostępnych zakonom formach. Wspierała siostry swym autorytetem, zachętą, umiejętnościami. Była niestrudzona w utrzymywaniu korespondencyjnego kontaktu z siostrami, które znalazły się poza wspólnotami Zgromadzenia, często nawet poza granicami okupowanej Polski - w obozach, miejscach przymusowej pracy itp. Miała na względzie dobro duchowe sióstr, dbała o sprawy formacji, organizując wojenne nowicjaty w Łodzi, Warszawie i Młocinach. W 1940-1943 zorganizowała nowicjat kanoniczny dla sióstr (Warszawa - Ożarów Maz.) i przez pierwszy rok sama była jego mistrzynią. Osobny rozdział w jej życiu stanowiło powstanie warszawskie i udział w nim Zgromadzenia. Napisała o tym w artykule Walczyłyśmy na Powiślu, "Tygodnik Powszechny" 1967 nr 32. Zaraz po wojnie podjęła trud reorganizacji Zgromadzenia według potrzeb i wymagań nowych czasów. Nawiązała kontakt z wszystkimi domami zakonnymi, odwiedziła również (1947) wspólnoty we Włoszech i Francji. Włączyła się w organizowanie w Polsce pracy międzyzakonnej i wznowiła kursy dokształcające dla wychowawców zakładów, prowadzonych przez zakony. W VII 1947 zwołała IV Kapitułę Generalną, na którą przygotowała sprawozdanie o stanie Zgromadzenia po wojnie.

Po wyborze nowej przełożonej generalnej pracowała nadal na rzecz Zgromadzenia według swych umiejętności - jako asystentka generalna, dyrektorka szkoły pniewskiej (1954-1960), przełożona domów w Rabce Zdroju, Kielcach, Milanówku i Zakopanem, gdzie w 1960-1969 była przełożoną nie tylko domu, ale i centrum, oraz pełniła funkcję międzyzakonnej referentki diecezjalnej. W tych latach częstym gościem urszulańskiego domu na Jaszczurówce w Zakopanem był ówczesny kard. K. Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. Była inicjatorką rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego Matki Założycielki. Decyzję w tej sprawie podjął kard. A. Hlond po cudownym uzdrowieniu s. Danuty Pawlak za wstawiennictwem Matki Założycielki. W 1950 była w Krakowie jednym ze świadków w tym procesie, a także uczestniczką uroczystości beatyfikacyjnych 20 VI 1983 w Poznaniu. Jest autorką wspomnień o bł. Urszuli pt. Jak Bóg chce, w książce Miłość krzyża się nie lęka..., Warszawa 1991. Spod jej pióra wyszły opracowania: Zasady wychowania religijnego w domach dziecka, mps i Dr Zofia Wojno (1886-1954), w serii: Chrześcijanie, t. VII, Warszawa 1982, a także artykuły: Zimowa stolica - Zakopane, "Szary Posłaniec" 1964 nr 5; Życie Zgromadzenia w czasie II wojny światowej, 1939-1945, "Szary Posłaniec" 1970 nr 21; O wzrost kultu Serca Jezusowego, "Szary Posłaniec" 1971 nr 24; Sześćdziesięciolecie Pniew, "Szary Posłaniec" 1980 nr 39. Od IX 1970 do śmierci w 1993 przebywała w domu warszawskim, gorliwie uczestnicząc w życiu wspólnotowym, zwłaszcza w modlitwie. Dużo czytała, interesując się nowo wydanymi książkami z różnych dziedzin i czasopismami katolickimi. Pragnęła być na bieżąco zorientowana w sprawach Kościoła, Polski i Zgromadzenia. Najbardziej cieszyły ją publikacje dotyczące Założycielki i Zgromadzenia. Utrzymywała korespondencję z siostrami i osobami zaprzyjaźnionymi. Zwłaszcza siostry pracujące poza Polską otrzymywały od niej systematycznie długie i ciekawe listy. Z kolei listy, jakie sama otrzymywała, świadczą o uznaniu, szacunku i sympatii, jaką wiele osób dla niej żywiło. Umiała dziękować za każdy dowód pamięci. Była człowiekiem wielkiego i pokornego serca. Na godzinę przed śmiercią przeprosiła siostry za wszystkie uchybienia i poprosiła o sakrament chorych. Przyjęła go z całą świadomością. Na pożegnanie powiedziała: Żyjcie z Bogiem, a jak doczekam jutra, powiem więcej... Tego jutra już na ziemi nie doczekała. Dom warszawski pożegnał ją 2 VII 1993. Mszę św. odprawił i w homilii poświadczył jej wierność Kościołowi, Zgromadzeniu i Polsce jej długoletni przyjaciel abp B. Dąbrowski. Uroczystości pogrzebowe odbyły się następnego dnia w domu macierzystym w Pniewach, po czym jej doczesne szczątki spoczęły na cmentarzu Zgromadzenia, żegnane przez siostry, duchowieństwo, rodzinę, wychowanków i przyjaciół. Jan Paweł II przysłał na ręce ówczesnej przełożonej generalnej Zgromadzenia m. Urszuli Frankiewicz telegram, w którym m.in. napisał: Życie Matki Pii Heleny było autentycznym świadectwem miłości. Służyła w szczególny sposób Zgromadzeniu w czasach trudnych jako asystentka, a później jako przełożona generalna. Modlę się, aby Chrystus przyjął ją do swojej chwały i obdarzył wiekuistym pokojem. Zgromadzeniu Sióstr Urszulanek oraz wszystkim, których ta śmierć napełniła bólem, z serca błogosławię. Jan Paweł II, papież.

^∗M. Piaszyk, Żeńska grupa zakonna w Polsce międzywojennej na przykładzie Zgromadzenia Sióstr Urszulanek SJK, Lublin 1977; Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK. Szkic historyczny - stan aktualny 1920-1980, Poznań 1981; M. U. Ledóchowska, Kronika Zgromadzenia Sióstr Urszulanek SJK, 1924-1938, Pniewy 1992. Matka Pia Leśniewska, "Przewodnik Katolicki" 1993 nr 32. M. Pia Leśniewska, Życiorys (1898-1993), "Szary Posłaniec" 1993 nr 61 i 1994 nr 62.